Životni ciklus vinove loze zahtjeva svakogodišnji rez kojim se regulira rast, rodnost, odnosno veličina i kakvoća grožđa te održavanje uzgojnog oblika. Loza se reže za vrijeme mirovanja, to je prikraćivanje jednogodišnjeg drva rozgve na dužinu koja je u pravilu određena brojem rodnih pupova. Ovaj rez koji se izvodi tijekom mirovanja zovemo rezom u «zrelo», za razliku od reza kojeg provodimo tijekom vegetacije, a zovemo ga rezom u «zeleno».
Rez u zrelo jedan je od najvažnijih zahvata u tehnologiji proizvodnje grožđa. Neorezana loza kroz dulje vrijeme daje relativno veći broj grozdova, ali sa sitnim bobicama i znatno lošije kakvoće, jer veliki broj grozdova na neorezanom trsu ne može dobro dozoriti. U vinogradima svijeta postoji mnogo uzgojnih oblika, nastalih stoljetnim iskustvom, ali svi imaju zajednička pravila kod reza i uzdržavanja.
Opća pravila rezidbe
Rezidba vinove loze je posao s kojim počinje sezona radova u vinogradu. Svaki trs traži od vinogradara da ga dobro “odmjeri” prije primjene reza: koju rozgvu odrezati, koju ostaviti za lucanj, koju za rodni reznik, a koju za prigojni reznik? Pri tom moramo voditi računa da nam trs zadrži uzgojni oblik. U načelu, rodna je samo jednogodišnja rozgva (odrvenjena mladica koja je izrasla iz dvogodišnjeg drva-rozgve). Od toga pravila odstupaju neke sorte na kojima mladice istjeraju iz starog drva (spavajućih, adventivnih pupova) te mogu biti rodne. Nikada nećemo pogriješiti ako određenu sortu vinove loze režemo prema položaju rodnih pupova na rozgvi što je nužno znati. Rodnost svih pupova po dužini rozgve nije ista. Kod nekih sorata pupovi su na vrhu i na osnovi rozgve slabije razvijeni, a time i manje rodni. U sredini rozgve rodnost pupova je veća. Osim tog općeg pravila, važno je poznavati vlastitost svake sorte ili skupine sorata s obzirom na njihovo podrijetlo. U praksi je važno poznavati rodnost 12 do 15 pupova za svaku sortu jer time je određena dužina rezidbe rodnog drva. Kraće se režu vinske sorte kod kojih su rodni pupovi na osnovi rozgve, a to su: kraljevina, graševina, ružica, rizvanac, maraština, pošip, žilavka, frankovka, portugizac, carignan, plavac mali. Slabije rađaju na donjim pupovima rizling rajnski, pinot bijeli i sivi, pinot crni, sauvignon, veltlinac, traminac, merlot, cabernet sauvignon, plemenka. Veći je broj stolnih sorata koje također slabije rađaju na donjim pupovima rozgve. Uz rezidbu još jedna napomena:
– nakon rezidbe broj ostavljenih pupova na trsu nazivamo opterećenje trsa;
– bujne sorte vinove loze opterete se više, a slabo bujne manje;
– slabije bujni i nepogodama oštećeni trsovi režu se oštrije (kraći rez);
– sorte malih grozdova režu se na dugo rodno drvo, a one s krupnim grozdovima režu se kratko do srednje dugo
– na plodnim, propusnim i dubokim tlima opterećenja su po trsu veća, a na mršavim i suhim tlima manja.
Vrste drva na trsu
Na trsu razlikujemo: višegodišnje staro drvo (stablo, krakovi i ogranci); dvogodišnje drvo (reznici i lucnjevi) i jednogodišnje drvo. Pri rezu jednogodišnjeg rodnog drva (rozgva, prut) razlikujemo: pričuvni reznik, prigojni reznik kratki i dugi, rodni reznik s 3-5 pupova, kratki lucanj sa 6 do 8 pupova, dugi lucanj s više od 8 pupova.
Rezom reznika i lucnja odstranjujemo dio rozgve. Rez izvodimo tako da iznad gornjeg pupa ostavimo 1,5 do 2 cm drva. Smjer reza mora biti ukošen od pupa prema van. Gdje se rezom ostavlja prigojni reznik i rodno drvo (rodni reznik ili lucanj) reznik uvijek mora doći ispod rodnog drva.Time je osigurana ispravnost reza i u idućoj godini.
Uzgojni oblik trsa vinove loze
Vinogradari u različitim regijama odnosno vinogorjima različito uzgajaju vinovu lozu, s obzirom na uzgojni oblik. Loza ima sposobnost prilagodbe na razne ampelotehničke zahvate, pa se redovitim i usmjerenim rezom pojedinih dijelova trsa može svrhovito podvrgnuti različitim uzgojnim oblicima. Osnova svakog oblika uzgoja sastavljena je od istih elemenata kao što su stablo, krakovi, ogranci, reznici i lucnjevi. Uzgoji su dobili naziv po svom stvarnom obliku: račvasti, lepeza, dvokrak, kordonac i dr. lma naziva po autorima koji su ga prvi primijenili, a ima naziva po kraju gdje se primjenjuje. Međutim, po uzgojnom obliku valja nazivati samo one uzgoje koji to po obliku doista jesu (račvasti, lepeza, dvokraki, kordonac i dr.), a sve ostale uzgoje koji proizlaze iz osnovnog oblika valja označiti kao način uzgoja. Primjerice kod dvokrakog uzgoja poznato je više načina uzgoja kao što su Guyot- Poussardov, istarski, iločki i dr. Kod kordonskog oblika uzgoja poznati su načini uzgoja Royat (kratki rez), Sylvoz (dugi rez bez reznika s dugim lucnjevima koso vezanim) itd. Sustavi uzgoja mogu biti:
– jednostavni (račvasti, Guyot, dvokraki i sl.);
– složeni (kordonci,pergole) i sl.
Nastavak teksta možete pročitati u Gospodarskom listu broj 3/2020
